Dit Europees referentiekader over de digitale vaardigheden leert ons de verschillende aspecten kennen waarop een onderwijsprofessional op digitaal vlak kan groeien. Ze vormen de rode draad bij begeleidingswerk en in de artikels op deze website, ook die van Kenniscentrum Digisprong.
Het kader is opgebouwd uit zes componenten die elk een ander aspect van onze job belichten.
Links vinden we alles wat te maken heeft met onze professionele competenties, gaande van digitaal communiceren, samenwerken met collega’s, maar ook reflecteren over onze didactiek en verder professionaliseren.
Het middelste luik legt de focus op onze pedagogisch-didactische competenties en hoe we die digitaal kunnen versterken om zo elke leerlingen vooruit te helpen.
Het rechtse deel gaat over de competenties die we onze leerlingen moeten aanleren en waar we dus ook onszelf in kunnen bekwamen.
Deze competenties worden in verschillende leerplannen vertaald, gaande van computationeel denken, over mediawijsheid en mediagebruik.
Digitale vaardigheden in kaart brengen, kan via de Digisnap. Dit is een scan ontwikkeld o.b.v. DigCompEdu en vertaald en beschikbaar gemaakt door Kenniscentrum Digisprong.
Professionele betrokkenheid is één van de vaardigheden binnen de component professionele betrokkenheid van het Europees referentiekader voor digitale vaardigheden van de leerkracht.
Professionele betrokkenheid is opgedeeld in volgende subvaardigheden:
- Communicatie op schoolniveau
- Professionele samenwerking
- Reflectie
- Verantwoord gebruik van digitale tools
- Digitale problemen oplossen
Er zijn heel wat digitale bronnen die je zo kan gebruiken in de klas. Ze vinden, selecteren en correct en veilig delen is een competentie van de leraar.
Sommige kan je gewoon overnemen, andere wil je misschien nog aanpassen.
Vaak zijn er ook verschillende mogelijkheden om deze te delen met je leerlingen. Kies voor het format dat het makkelijkst door je leerlingen kan gevonden worden, via het gebruikelijke kanaal. Werken ze met Chromebooks of Ipads bv., dan is een QR-code misschien wel de makkelijkste manier om snel te delen. Hier is het interessant om de gegevens van je leerlingen te verzamelen en dit ook op een veilige manier te doen.
Er zijn verschillende manieren om (het gebruik van) digitale middelen tegen het licht te houden en na te gaan of het een geschikte tool is en of je er niet nog wat meer kan uithalen dan wat je nu doet.
Er is de kijkwijzer Digitale leermiddelen voor het lager onderwijs en de Reflectievragen over de inzet van digitale leermiddelen in het algemeen.
Idealiter zet jij technologie doordacht in tijdens de lessen met als enige doel om de leerresultaten bij je leerlingen te verhogen.
Een didactiek die effectief werkt (lees: die het leerrendement van de leerling verhoogt), is de kerntaak van de leerkracht. Daarover is de laatste jaren heel wat onderzoek gedaan, waarvan de resultaten niet altijd stroken met het buikgevoel. Bij veel van die inzichten kan technologie een meerwaarde bieden. Het gaat hier niet alleen over het lesgeven op zich (de instructie, de gekozen werkvorm, het lesverloop) maar ook specifiek over hoe je leerlingen begeleidt, hoe je het leren via samenwerken kan stimuleren en hoe je leerlingen aanzet om zelf hun leren te reguleren. Een aantal linken naar de wetenschappelijke inzichten vind je hieronder.
https://excel.thomasmore.be/wijze-lessen/
https://wakelet.com/@12bouwstenen
https://www.learningscientists.org/
https://learn.microsoft.com/en-us/training/paths/21st-century-learning-design/
Er bestaan heel wat tools om de leerlingen te evalueren. Het doordacht inzetten van die technologie is cruciaal om de juiste gegevens te verzamelen, om het werk efficiënter te laten verlopen en om de leerlingen echt verder te helpen.
We zouden leerlingen voortaan alle toetsen op de computer kunnen laten maken, maar dat is niet het doel op zich.
Veel belangrijker is de juiste evaluatiestrategie te kiezen en deze in het beste geval schoolbreed af te stemmen met collega’s.
Op schoolniveau kan je op basis van de gekozen strategie passende technologie kiezen die voldoende gegevens (data) verzamelt om er ook effectief trends in te zien per individuele leerling of groepen leerlingen over jaren heen (analyse).
Als je aan de evaluatiestrategie ook een doordachte feedbackstrategie koppelt, zal dit de lerende echt verder helpen.
We bespreken elk onderdeel in een apart artikel:
- Evaluatiestrategieën
- Analyse van data
- Feedback en planning
Ben je op zoek naar mogelijkheden om je pedagogisch-didactische aanpak te ondersteunen met behulp van leertechnologieën? Of wil je de betrokkenheid van jouw leerlingen vergroten?
Gebruik digitale technologieën bijvoorbeeld om:
- Een onderwerp te verkennen;
- Te experimenteren met verschillende mogelijkheden of oplossingen;
- Relaties te begrijpen;
- Creatieve oplossingen te bedenken;
- Te reflecteren over gevonden oplossingen.
Zet leertechnologieën ook in om:
- Te differentiëren in een groep;
- Gepersonaliseerd leren mogelijk te maken;
- In te spelen op de interesses en leerbehoeften van elke leerling of cursist.
Let erop dat elke student, ook die met speciale onderwijsbehoeften, toegang heeft tot de leertechnologie en ermee om kan gaan. Belangrijk daarbij is het in kaart brengen van de beginsituatie.
Microsoft biedt heel wat toepassingen aan die leerlingen ondersteunen. Dit kunnen leerversnellers zijn, of leerhulpmiddelen.
Niet enkel jij als leerkracht, maar ook je leerlingen of cursisten moeten digitaal competent zijn en over de nodige 21-eeuwse vaardigheden beschikken.
Als leraar moet dus in staat zijn om de volgende vijf digitale competenties over te brengen op de leerlingen of cursisten.
- Informatievaardigheid en mediawijsheid
- Communicatie en samenwerking
- Creëren van digitale inhoud
- Veilig en verantwoord gebruik
- Problemen digitaal oplossen
